Longschade als voorspeller van aortaproblematiek

Aneurysma en dissectie: wat zijn het en wie loopt risico?

Een dissectie van de opstijgende aorta - het eerste deel van de grote lichaamsslagader - is een levensbedreigende splijting van de vaatwandlagen. Een groot deel van de patiënten die onverhoopt een aortadissectie krijgt, overlijdt al voordat het ziekenhuis is bereikt. De patiënten die het ziekenhuis wel bereiken, ondergaan een spoedoperatie, maar leven en levenskwaliteit zijn daarna helaas nog altijd onzeker. Het is dus logisch dat we willen zoeken naar de patiënten die risico lopen op een dissectie, zodat we beschermende maatregelen kunnen treffen, zoals medicatie, leefstijlinterventies of indien nodig een aortaprothese.

De diameter van de opstijgende aorta is een belangrijke voorspeller voor het risico op een dissectie. Het risico op een dissectie neemt toe bij diameters groter dan 40mm en wordt groot bij een aortadiameter groter dan 55mm. Vanaf een diameter groter dan 55mm, of bij een snelle groei, is er meestal een indicatie voor een preventieve operatie. Echter vindt ruim 60% van de dissecties plaats in aorta’s met een diameter kleiner dan 55mm. De aortadiameter op zichzelf blijkt dus geen betrouwbare voorspeller voor het krijgen van een dissectie. Daarnaast wordt slechts 20% van de aortaverwijdingen - aneurysmata - verklaard door bindweefselziekten als Marfan, Loeys-Dietz en Ehlers-Danlos en familiale belasting. De overige 80% van de aneurysmata vallen in een soort “black box”, waarvoor we met name aspecifieke risicofactoren als roken en hoge bloeddruk kennen. 

De “black box” ontrafelen: longemfyseem als mogelijke voorspeller

Om goed te kunnen voorspellen wie er risico loopt op een dissectie, is het zaak om de eerder genoemde “black box” te ontrafelen. Door overeenkomsten en patronen te herkennen in patiënten met aneurysmata en dissecties kunnen mogelijke voorspellers worden gevonden. Zodoende zijn wij longemfyseem gaan onderzoeken als mogelijke voorspeller voor aneurysmata en dissecties, aangezien we in deze groepen tot wel ruim 40% longemfyseempatiënten aantreffen en longemfyseem samenhangt met toename van de aortadiameter.

Longemfyseem is een vorm van longschade die meestal het gevolg is van roken en wordt gekenmerkt door afbraak van een specifiek eiwit; elastine. Dit gebeurt met name door het aantasten van elastinebeschermende eiwitten. Elastine is ook aanwezig in de vaatwand, met name in het opstijgende deel, en is vaak beschadigd in patiënten met een aneurysma of een dissectie. Er zijn aanwijzingen dat deze beschadigingen op dezelfde manier plaatsvinden als bij longemfyseem. Er is echter nog niet eerder onderzoek gedaan waarbij de twee ziektebeelden worden vergeleken én er wordt gekeken naar het patroon van elastineafbraak.

Onderzoek naar elastine, haar afbrekers en haar beschermers

Dit onderzoek naar de “black-box” van de aorta richt zich op de overeenkomende afbraak van elastine in longemfyseem en aorta aneurysmata. Met behulp van CT-beeldvorming kunnen we de dimensies van de aorta in beeld brengen en de aanwezigheid en mate van longemfyseem bepalen. Via bloedonderzoek bepalen we de aanwezigheid van afbraakproducten van elastine en kijken we naar de aanwezigheid en activiteit van de afbrekers en beschermers van elastine.

Waarom uw steun voor dit onderzoek een verschil kan maken

Dissecties zijn levensbedreigende medische noodsituaties die we tot op heden moeilijk kunnen voorspellen. Dit onderzoek kan een doorbraak zijn in het opsporen van patiënten die risico lopen op zowel longemfyseem als een aneurysma en dissectie. Door risicopatiënten vroegtijdig op te sporen, kunnen tijdig maatregelen worden getroffen, kunnen dissecties worden voorkomen en kunnen levens worden gered – nog voordat het kwaad is geschied. Voor onze regio is dit onderzoek extra relevant, aangezien hier in Limburg procentueel de meeste mensen met longemfyseem wonen.